Niniejszy tekst wyjaśnia znaczenie przywiązania na kształtowanie się prawej półkuli mózgu u dziecka. Pomocny jest również w zrozumieniu zachowań dzieci, młodzieży a także dorosłych, u których na wczesnych etapach życia doszło do zaniedbania i maltretowania.
Doświadczania te niekorzystnie wpływają na rozwój mózgu, a zwłaszcza jego prawej półkuli.
Prawa półkula odpowiada za rozwój umiejętności społeczno – emocjonalnych w tym: zdolność do radzenie sobie ze stresem, regulowania emocji i hamowanie impulsywnych reakcji. Prawa półkula jest również dominująca dla przetwarzania i regulacji informacji dotyczących nasz samych oraz „ja cielesnego”.
Natomiast lewa półkula przejawia tendencję do zachowywania optymizmu i uruchamiania analitycznego, logicznego myślenia w sytuacjach stresowych. Dominuje również, w wychwytywaniu sedna sytuacji i wyciągania wniosków ważnych z punktu widzenia ogólnego przebiegu zdarzeń. Ponadto lewa półkula specjalizuje się w pamięci autobiograficznej oraz w zapamiętywaniu pozyskanej wiedzy.
Dziecko przychodzi na świat z obiema półkulami mózgu. Natomiast rozwój ich (tworzenie się połączeń nerwowych) nie rozpoczyna się w tym samym czasie. Na wczesnych etapach życia dziecka rozwija się intensywnie prawa półkula mózgu i jest ona dominująca przez większość dzieciństwa. Lewa półkula ulega krótkotrwałemu przyspieszeniu w czasie, gdy u dziecka wykształcają się umiejętności językowe, a potem w okresie dojrzewania. Do osiągnięcia ostatecznej dominacji lewa półkula stopniowo dąży przez pierwsze 18 lat życia.
Allan Schore podaje, że badania naukowe przeprowadzone u małych dzieci przy użyciu RM wykazały, że objętość mózgu szybko się powiększa w ciągu pierwszych dwóch lat życia, że wygląd mózgu u dzieci w wieku 2 lat jest taki, jak u normalnej osoby dorosłej i przed ukończeniem 3 roku życia można już zidentyfikować wszystkie główne drogi nerwowe oraz, że u niemowląt poniżej 2 roku życia objętość prawej półkuli mózgu jest większa niż lewej. To, czego dziecko doznało w relacji przywiązania w ciągu pierwszych 2 lat życia, ma zatem bezpośredni wpływ na zależne od doświadczenia dojrzewanie prawej półkuli mózgu.
Współczesne badania jednoznacznie podkreślają, że stres związany z maltretowaniem lub zaniedbaniem doświadczanym w dzieciństwie szkodliwy jest dla rozwoju mózgu. Schore twierdzi, że Owo maltretowanie odnosi się do głębokich zaburzeń regulacji emocji wskutek dwóch najczęstszych form traumy dziecięcej – znęcanie się i zaniedbywania. Ostry stres powoduje deficyty krótkotrwałe i odwracalne, natomiast powtarzający się, przedłużający, przewlekły stres wiąże się z długotrwałymi wzorami reaktywności układu autonomicznego, przejawiającymi w postaci strukturalnych zmian w układzie nerwowym, miedzy innymi zaników, które mogą prowadzić do trwałego uszkodzenia, z ubytkiem tkanki nerwowej włącznie. A zatem, traumatyczne przywiązanie prowadzi do braku zdolności do samoregulacji emocjonalnej, przejawiający się utratą zdolności regulowania intensywności emocji i czasu ich trwania a także brakiem strategii radzenia sobie ze stresem. Niekorzystnie wpływa na poczucie tożsamości (własnego ja ). Zaburzenia regulacji emocji uważa się aktualnie za główny mechanizm wszystkich zaburzeń psychicznych występujących w okresie dorosłości.
Warto wiedzieć, że prawa półkula:
Umiejscowiona na styku kory i struktur podkorowych, ta podstawno – przyśrodkowa okolica korowa (kora oczodołowa) stanowi najwyższe piętro układu limbicznego, kontroluje funkcje układu autonomicznego. Posiada bezpośrednie połączenia z podkorowym tworem siatkowatym, dzięki czemu reguluje poziom pobudzenia.
Kora okołooczodołowa rozwija się w całości dopiero po urodzeniu się dziecka i nie dojrzewa samoistnie, ale pod wpływem relacji z innymi ludźmi. Bez odpowiedniego/bezpiecznego doświadczenia społecznego z opiekunem kora oczodołowa nie jest w stanie prawidłowo się rozwinąć. Dowodem na to są np. przeprowadzone badania wśród rumuńskich sierot, pozbawione bliskich więzi i pozostawione na cały dzień w swoich łóżeczkach, pokazały, że zamiast kory oczodołowej dzieci te miały „czarną dziurę”. Kiedy kora okołooczodołowa jest już rozwinięta i wzrastają jej umiejętności kierowania uczuciami, obie strony kory zaczynają się integrować.
Warto podkreślić, że istotne znaczenie dla kontroli i regulacji emocji stanowi również przednia część zakrętu obręczy, usytuowana w przyśrodkowej korze czołowej oraz ciało migdałowate. Ciało migdałowate przechowuje informacje o wczesnych doświadczeniach dziecka i reaguje intensywnie (pobudzeniem/lękiem) na bodźce przypominające te wydarzenia, wówczas dochodzi do gwałtownych reakcji i braku kontroli emocjonalnej.
W terapii dzieci z traumatycznym przywiązaniem istotne jest by pracować nie tylko z nimi ale i ich rodzicami. Ważna jest tutaj samoregulacja rodzica by ten mógł regulować swoje dziecko i wzmocnić rozwój prawej półkuli mózgu, a z nią kompetencji, za które odpowiada.
Osoby dorosłe, które doświadczyły traum wczesnodziecięcych i są zainteresowane niniejszą tematyką zapraszam do dołączenia do grupy na Facebooku: Traumy z dzieciństwa a Complex PTSD
Bibliografia:
www.mentesana.pl korzysta z zewnętrznych technologii śledzących: Google Analytics i Facebook Pixel. Informacje na temat ich Polityk Prywatności można znaleźć na wymienionych stronach internetowych.
